Wielki sukces Rainera Zitelmanna i Tomasza Agenckiego, naszego Członka Honorowego: ich nowy film pod tytułem Wietnam – pokonać ubóstwo gospodarką rynkową zdobył nagrodę Best International Documentary na największym na świecie festiwalu filmów libertariańskich ANTHEM w Palm Springs 14 czerwca tego roku!

Film wyprodukowany przez Rainera Zitelmanna i Tomasza Agenckiego został zaprezentowany przez amerykańskiego ekonomistę Marka Skousena i Steve’a Forbesa, wydawcę magazynu „Forbes”. Zdaniem tego drugiego: „Donald Trump powinien obejrzeć ten film”.

„Trump zagroził Wietnamowi cłami w wysokości 46 procent, ale Wietnam odpowiedział, oferując zerową wzajemną taryfę celną. Dlaczego Trump tego nie zrobi?” – pytał Forbes, który jest zaciekłym krytykiem polityki celnej Trumpa.

Dokument pokazuje, jak Wietnam, niegdyś najbiedniejszy kraj na świecie, zmniejszył odsetek ludzi żyjących w ubóstwie z 80 procent na początku lat 90. XX wieku do 3 procent obecnie. Na początku lat 90. produkt narodowy brutto per capita wynosił w Wietnamie zaledwie 98 dolarów rocznie – mniej niż w Somalii czy Sierra Leone. Obecnie Wietnam jest jednym z najbardziej dynamicznych gospodarczo krajów na świecie. I chociaż państwo to nadal nazywa siebie „socjalistycznym”, jego przepis na sukces opiera się na wyraźnie kapitalistycznych zasadach.

Pod koniec lat 80. Wietnam uruchomił program reform gospodarczych znany jako Đổi Mới, co oznacza „odnowienie” lub „renowacja”. Reformy te wprowadziły prawa własności prywatnej, otworzyły gospodarkę na inwestycje zagraniczne i w wielu sektorach wdrożyły reformy zorientowane rynkowo. Żaden kraj o porównywalnej wielkości nie zyskał od 1995 roku tylu punktów w Indeksie Wolności Gospodarczej The Heritage Foundation, co Wietnam.

Film Zitelmanna i Agenckiego przedstawia kilku odnoszących sukcesy przedsiębiorców, w tym Kao Seu Luca, założyciela najbardziej znanej sieci piekarni w Wietnamie. Pochodzący z Kambodży Luc cudem uniknął reżimu Czerwonych Khmerów w latach 70. „Byłem na liście śmierci w Kambodży i przyjechałem do Wietnamu bez pieniędzy, bez kontaktów i bez znajomości języka” — opowiada odnoszący sukcesy przedsiębiorca, który sam się dorobił.

W filmie występują również Xuan Phuong, pisarka, artystka i właścicielka znanej na całym świecie galerii Lotus, Long Nguyen Huu, czołowy producent kadzidełek w Wietnamie, oraz przedsiębiorca Nguyen Quoc Thong, którzy wyjaśniają, że przedsiębiorcy i ludzie bogaci cieszą się w Wietnamie wielkim szacunkiem. Owo przekonanie potwierdzają badania wskazujące, że zazdrość społeczna w Wietnamie jest bardzo niska — znacznie niższa niż na przykład w wielu krajach europejskich.

Oprócz reform gospodarczych sukces Wietnamu opiera się również na czynnikach kulturowych i szczególnym nastawieniu: pomimo spustoszenia przez wojny z Amerykanami, Chińczykami, Japończykami i Francuzami w ciągu ostatniego stulecia, mieszkańcy Wietnamu nie obwiniali innych krajów – przyczyn swojej biedy szukali w sobie. Jak pokazują sondaże opinii publicznej i wywiady zaprezentowane w filmie, Amerykanie cieszą się bardzo pozytywnym wizerunkiem w dzisiejszym Wietnamie – niezależnie od niszczycielskiej wojny, jaką oba kraje stoczyły.

Cztery lekcje dla innych krajów

Czego kraje rozwijające się mogą nauczyć się od Wietnamu?

1) Jedynym sposobem na wyjście z biedy jest większa dawka kapitalizmu, a nie pomoc rozwojowa.

2) Międzynarodowe inwestycje, wolny handel i globalizacja nie są złe dla biednych krajów – są bardzo korzystne.

3) Kiedy przedsiębiorcy i ludzie bogaci postrzegani są jako wzory do naśladowania, a nie kozły ofiarne, inspiruje to innych ludzi i przyczynia się do ożywienia gospodarczego kraju.

4) Ta sama zasada dotyczy krajów i jednostek: jeśli obwiniasz innych za swoje problemy i nie szukasz przyczyn swoich niepowodzeń w sobie, nigdy nie odniesiesz sukcesu.

Nierówności w Wietnamie wzrosły w wyniku reform gospodarczych, jednak Wietnamczycy nie uważają tego za poważny problem. Ich głównym celem pozostaje przezwyciężanie ubóstwa, a nie osiąganie większej równości.

Politycznie Wietnam nadal jest państwem jednopartyjnym z ograniczoną wolnością słowa, ale ekonomicznie odszedł od tradycyjnych zasad socjalistycznych. Obciążenie podatkowe i wydatki publiczne są znacznie niższe niż w większości krajów zachodnich.

Film Wietnam – pokonać ubóstwo gospodarką rynkową opiera się na książce Zitelmanna zatytułowanej How Nations Escape Poverty. Opisuje ona transformacje ustrojowe Wietnamu oraz Polski. W tym roku została nominowana do prestiżowej nagrody Hayek Book Prize przyznawanej przez Manhattan Institute.

Całość dostępna jest na YouTube z polskimi napisami.

Stowarzyszenie Libertariańskie