Filozofia obiektywistyczna, filozofia obiektywizmu, randyzm – filozofia stworzona przez Ayn Rand, powieściopisarkę, scenarzystkę i filozofkę. Inni przedstawiciele tego ruchu to między innymi: Andrew Bernstein, Harry Binswanger, Nathaniel Branden, Yaron Brook, Allan Gotthelf, David Kelley, Tibor R. Machan, Leonard Peikoff, George Reisman, John Ridpath, Richard Salsman i Tara Smith. Rand nawiązywała do tradycji arystotelesowskiej i kapitalistycznej. Sprzeciwiała się kolektywizmowi, rasizmowi i socjalizmowi. Obecnie obiektywiści skupieni są w ośrodkach intelektualnych w Stanach Zjednoczonych: Instytucie Ayn Rand, The Objectivist Center i The Prodos Institute. Filozofia obiektywizmu odrzuca jako nieracjonalne istnienie istot nadprzyrodzonych, w tym i Boga, głosząc ateizm i antropocentryzm.

W zakresie metafizyki akceptuje obiektywną rzeczywistość, za źródło poznania uznaje tylko i wyłącznie rozum i logikę, w etyce – interes własny, a w polityce – kapitalizm. Zgodnie z zasadami etyki obiektywistycznej każdy człowiek powinien kierować się własnym interesem (racjonalnym egoizmem). Rand uznawała, że ponieważ każdy by przetrwać musi dbać o siebie, to doktryna twierdząca, że troszczenie się o siebie jest złem oznacza, że złem jest ludzka chęć przeżycia. Według Rand na tym właśnie polega doktryna altruizmu, którą należy odrzucić, podobnie jak żądanie poświęcania innych dla siebie. Obiektywizm przeciwstawia się też wszelkim kompromisom moralnym, uznając je za zgodę na zło. Obiektywiści promują państwo minimalne jako ochraniające system kapitalizmu i nie naruszające praw ludzi, przeciwstawiając się inicjowaniu przemocy. Filozofia ta często krytykowana jest przez libertarian, szczególnie anarchokapitalistów, ale faktem jest, że wywarła ona wpływ, nie tylko na wolnościowców, ale też na dużą część społeczeństwa w Stanach Zjednoczonych i w innych krajach.

Poziom podstawowy

Ayn Rand i filozofia obiektywizmu – referat Mateusza Błaszczyka dla KASE:

Na początek polecamy poznać biografię twórczyni obiektywizmu, Ayn Rand.

Krótkie przedstawienie filozofii obiektywizmu i jej filarów.

Żartobliwe przedstawienie filozofii obiektywizmu przy pomocy świata Harry’ego Pottera.

Poziom rozszerzony

Na poziomie rozszerzonym polecamy zapoznać się z koncepcją państwa minimum Ayn Rand, jej wizją społeczeństwa wraz z krótkim omówieniem filozofii obiektywizmu przedstawionym przez Radosława Wojtyszyna.

Radosław Wojtyszyn, Koncepcja państwa minimum Ayn Rand

Tekst zawiera krytykę filozofii i poglądów na państwo Ayn Rand z libertariańskiego (ściślej anarchokapitalistycznego) punktu widzenia.

Włodzimierz Gogłoza, Państwo w poglądach Ayn Rand – zarys krytyki

Czym jest racjonalny egoizm i dlaczego taka postawa jest proponowana przez obiektywistów.

Sławomir Piechaczek, Cnota egoizmu czyli egoizm racjonalny na przykładzie poglądów Ayn Rand

Literatura dodatkowa

W ramach literatury dodatkowej polecamy oczywiście twórczość Ayn Rand. W języku polskim wydane zostały powieści Atlas Zbuntowany, Źródło, Powrót człowieka pierwotnego, opowiadanie Hymn, a także zbiór artykułów Kapitalizm. Nieznany ideał i Cnota egoizmu – zebrane w formie esejów zasady obiektywizmu.

autor rozdziału: Cezary Marciniak