Według pewnych popularnych tez socjologicznych, wypracowanie osobistego bogactwa w epoce powszechnego niedostatku jest najlepszym dowodem siły charakteru, a więc wytężonej i wręcz ascetycznej pracy na rzecz doskonalenia własnej osobowości. W tego rodzaju aktywnej, przedsiębiorczej ascezie np. Max Weber widział źródło zamożności społeczeństw wyrosłych na gruncie etyki protestanckiej. Być może zachowanie...

Bernard Mandeville częściowo mylił się twierdząc, że prywatne wady prowadzą do publicznych korzyści – nie dlatego, że źle opisał stosowną relację wynikania, ale dlatego, że niesłusznie opisał pokojowe zabieganie o interes własny jako wadę. W końcu jeśli skuteczne zabieganie o interes własny pozwala na lepsze zrealizowanie swojego produktywnego potencjału, a...

Punkty zwrotne historii rozwoju gospodarczego wyznaczają trzy rewolucje – rewolucja neolityczna, rewolucja przemysłowa i rewolucja informacyjna. I choć wszystkie one związane były z jakościowymi skokami w produkcyjnym potencjale ludzkości, każda z nich wykorzystywała nieco inne źródło owego potencjału. Rewolucja neolityczna była związana przede wszystkim z przekroczeniem pewnego kluczowego progu specjalizacji...

Od czasu do czasu podejmowane są próby wywiedzenia z czystej prakseologii wniosku, że przyjęcie pewnych konkretnych obyczajów i norm kulturowych jest warunkiem niezbędnym powstania społeczeństwa libertariańskiego. Na tej zasadzie argumentuje się na przykład, że jako iż produkcja i pokojowa wymiana dóbr jest, ceteris paribus, zawsze bardziej czasochłonna niż kradzież cudzych...

Podstawową przeszkodą na drodze rozwiązywania problemów społecznych jest tworzenie społecznych fikcji, iluzorycznych plemiennych kolektywów, zarówno negatywnych, jak i pozytywnych. Być może tendencja do zasiedlania własnej wizji świata podobnymi kolektywami jest elementem naszego ewolucyjnego dziedzictwa, który przydawał się w paleolitycznej walce o przetrwanie, obecnie jest jednak jedynie groźną mentalną kulą u...

Jednym z popularnych przykładów współczesnej orwellowskiej nowomowy są tzw. strategiczne sektory gospodarcze. Etatyści używają tego terminu na określenie tych kluczowych obszarów gospodarki, które – rzekomo dla dobra gospodarki i korzystającego z niej społeczeństwa – nie powinny znaleźć się w rękach prywatnych przedsiębiorców. Nie ulega wątpliwości, że są one strategiczne z...

Istnieją różne sposoby skutecznego promowania wartości libertariańskich, począwszy od oferowania teoretycznej edukacji, a skończywszy na uprawianiu praktycznej kontrekonomii. Warunkiem koniecznym efektywnej realizacji wszystkich tego rodzaju przedsięwzięć jest naturalnie dobrze zorganizowana współpraca kompetentnych osób. I tu pojawia się interesujące pytanie: do jakiego stopnia tego rodzaju współpraca wymaga karności i jednomyślności, na...

Budowanie sieci niezależnych instytucji i obszarów swobodnej działalności – szarej strefy, specjalnych stref ekonomicznych, niezależnych ośrodków edukacyjnych, sieci P2P, itp. – jest istotne nie tylko z tego względu, że umożliwia odcinanie monopolistycznych aparatów opresji od wpływów i zasobów, ale też – co znacznie ważniejsze – z tego względu, że umożliwia...

Każda forma „opiekuńczego” etatyzmu staje przed następującym logicznym dylematem: 1. Państwa, nie posiadając żadnych własnych dochodów, chcąc zrealizować swoje „opiekuńcze” obietnice muszą podejmować regularne próby wywłaszczania ogółu produktywnych jednostek z owoców ich pracy. Jako że jednak nikt nie lubi być wywłaszczany, owe produktywne jednostki, stając w obliczu tego rodzaju konfiskacyjnych...

W konfrontacji z postulatami libertariańskimi etatyści pozwalają sobie czasem na protekcjonalne stwierdzenia w rodzaju „to się opiera na przekonaniu, że wolny rynek wszystko rozwiąże, a tymczasem świat nie jest taki prosty”. Warto zauważyć, jak kuriozalne jest to stwierdzenie, biorąc pod uwagę, że to etatyzm oferuje najprostszą możliwą, a wręcz prostacką...