„Publiczne szkolnictwo” to instytucjonalny fundament umysłowego zniewolenia. Należy zawsze pamiętać, że stworzyć wolne społeczeństwo to nie unieszkodliwić fizycznie rządzących, ale wyzwolić mentalnie rządzonych, a to właśnie siłą narzucona „powszechna oświata” jest najskuteczniejszym narzędziem hodowania tych drugich – narzędziem, dzięki któremu bastiatowska „wielka fikcja, w ramach której każdy próbuje żyć kosztem wszystkich pozostałych” urasta w ich wyobraźni do rangi największej i najbardziej zasadniczej rzeczywistości.

Wolność zaczyna się od świadomości, że nie istnieje nic takiego jak prawo do rządzenia, zaś głównym, choć niepisanym celem „powszechnej oświaty” – czyli najskuteczniejszej z dotychczasowych form powszechnej propagandy – jest ową świadomość zacierać w intelektualnie kluczowym okresie ludzkiego życia i czynić to w skali totalnej.

Jedyną niezawodną w tym kontekście obroną jest wyłącznie zdrowy rozsądek, bo choć prawdziwe wykształcenie pozwala na radzenie sobie z ignoranckimi przesądami, to wyłącznie zdrowy rozsądek pozwala na radzenie sobie z wykształconymi przesądami. A to te drugie nie tylko zapewniają swoich wyznawców, że są oni wolni od przesądów, ale też, że są oni na nie odporni, czyniąc z nich niewolników doskonałych – osoby przekonane, że wolność to możliwość zarządzania własną klatką.

Jakub Bożydar Wiśniewski