Marcin Grupiński, ekspert ds. transportu z naszego Stowarzyszenia, złożył wniosek do Urzędu Transportu Kolejowego (UTK) celem uzyskania danych statystycznych o udziale procentowym przewoźników kolejowych w zakresie przewozu zboża. Organ odmówił udostępnienia danych bez przedstawienia podstawy prawnej odmowy, powołując się wyłącznie na „aktualną sytuację geopolityczną”.

Szesnastego kwietnia tego roku posłanka Paulina Matysiak złożyła interpelację poselską w sprawie przewozu zbóż z wykorzystaniem środków transportu kolejowego. Odpowiedź ze strony Ministra Infrastruktury pojawiła się po prawie czterech miesiącach, a jej treść wzbudza niemałe kontrowersje. Przede wszystkim poinformowano opinię publiczną o tym, że państwowa spółka PKP Cargo posiada m.in. 135 niesprawnych specjalistycznych wagonów kolejowych typu Ugpps służących do przewozu zboża. W dalszej części dokumentu czytamy, że spółka dysponuje ograniczoną ofertą handlową w zakresie przewozu zbóż z powodu braku specjalistycznych wagonów dostępnych na rynku.

W odniesieniu do tej kuriozalnej informacji, już 20 sierpnia złożono do UTK (krajowego dysponenta danych o rynku kolejowym) wniosek o udostępnienie informacji o udziale procentowym przewoźników kolejowych w przewozie zbóż (odpowiednio dla masy przewiezionych ładunków oraz wykonanej pracy przewozowej). Wniosek został podyktowany chęcią dokonania oceny zaangażowania przewoźników kolejowych w zaspokojenie potrzeb związanych z przewozem zboża oraz oceną działań publicznego przewoźnika w świetle ogółu rynku kolejowego.

Po prawie dwóch tygodniach od złożonego zapytania UTK przekazał naszemu ekspertowi decyzję odmowną w zakresie udostępnienia danych, traktując je jako zbyt szczegółowe oraz wskazując, że dane te są wrażliwe z powodu „aktualnej sytuacji geopolitycznej”. Urząd bez wskazania konkretnej podstawy prawnej odmówił więc dostępu do danych. W związku z otrzymaną odpowiedzią zamierzamy odwołać się do samego urzędu, a jeśli to nie przyniesie satysfakcjonującego nas rezultatu – wniesiemy stosowną skargę do sądu administracyjnego.

Zdaniem Marcina Grupińskiego opieszałość w udzieleniu odpowiedzi przez Ministra Infrastruktury, a następnie odmowna decyzja UTK sugerują ochronę interesu państwowego przewoźnika kosztem pozostałej części rynku. W ostatnich miesiącach wzrasta liczba artykułów o nienajlepszej sytuacji w PKP Cargo oraz o utracie przez spółkę kontraktów na przewozy. Proces ten jest niemal tak dynamiczny jak liczba nowych niezależnych przedsięwzięć powoływanych w ostatnich latach na rynku towarowych przewozów kolejowych. Organ formalnie niezależny od państwa w rzeczywistości zabezpiecza jego interesy, negując wartości służby cywilnej takie jak uczciwość oraz neutralność.

Warto na koniec zwrócić uwagę, że dane o transporcie intermodalnym, czyli innej szczególnej grupie ładunków, są regularnie publikowane na stronie UTK, z prezentacją udziału procentowego wszystkich uczestników rynku. Odmowa udostępnienia danych dla przewozu zbóż uzasadniana sytuacją geopolityczną nie ma zatem żadnych podstaw, skoro w przypadku innej grupy ładunków nie występują żadne obostrzenia oraz ograniczenia w dostępie do tego typu danych.